دلایل نفخ معده

یکی از مشکلات گوارشی متداول، نفخ شکم است که با احساس ورم و درد در شکم شروع می شود. گازهای ناشی از فرآیند هضم غذا در ناحیه شکم تجمع می یابند و با درد و ناراحتی همراه است.

این گازها به طور کاملا طبیعی در اثر تجزیه مواد غذایی در دستگاه گوارش شکل می گیرد. بدن از دو مسیر برای خروج این گازها استفاده می کند. از دهان به صورت آروغ یا از راه مقعد به شکل خروج گاز دفع می شود.

ممکن است این فرآیند تا 20 بار در روز رخ بدهد که امری کاملا طبیعی محسوب می شود. ولی در برخی از شرایط ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی در افراد شود. در این صورت نفخ اتفاق افتاده است.

این وضعیت احساس ناخوشایندی را برای افراد ایجاد می کند. بهتر است در این حالت به دکتر مراجعه کنید و از او کمک بخواهید. اما اگر می خواهید از ایجا چنین وضعیتی پیشگیری کنید، ادامه این مقاله از وبسایت مدیکس را تا انتها مطالعه نمایید.

 

تعریف نفخ شکم

نفخ شکم به حالتی گفته می شود که فرد احساس پر بودن، تورم و فشار زیاد در ناحیه شکم دارد. این مشکل حاد گوارشی به دلیل تجمع گاز در دستگاه گوارش اتفاق می افتد. معمولا با علائمی همچون افزایش گاز، آروغ زدن و غرغر کردن شکم همراه است.

گاز موجود در شکم به دلایل مختلفی از جمله بلعیدن هوا هنگام خوردن غذا، خوردن مواد غذایی نفاخ همچون حبوبات، فعالیت بیش از حد باکتری های موجود در روده و حتی نوشیدن آب آلوده می تواند فرد را دچار این مشکل عذاب آور کند.

 

علائم نفخ شکم

نفخ شکم مانند سایر مشکلات گوارشی با علائم و نشانه های گوناگونی همراه است. برخی از این موارد عبارتند از:

احساس پر بودن، باد کردن و ورم شکم: این نشانه اولین و رایج ترین علامت نفخ شکم است و دلیل اصلی آن وجود گازهای انباشته شده در دستگاه گوارش می باشد.  

سفت شدن شکم: تورم و سفتی شکم به دلیل جمع شدن گازهای دستگاه گوارش در معده، یکی دیگر از نشانه های نفخ است و ظاهر شکم را بسیار حجیم نشان می دهد.

دفع گاز: خارج شدن گاز از بدن که معمولا با صدای بلند و شرم آور همراه است، از دیگر علائم نفخ به شمار می آید.

 

درد شکم: احساس درد در ناحیه شکم که اغلب ناشی از فشار گازهای حبس شده در معده است، می تواند علامت دیگر نفخ به خصوص نفخ شدید باشد.

سوزش سر دل: برخی افراد هنگام ایجاد نفخ، درد شدیدی در دل خود ایجاد می کنند که ناشی از افزایش ترشح اسید معده می باشد و می تواند همزمان با نفخ رخ بدهد.

حالت تهوع و استفراغ: وجود بیش از حد گازها در دستگاه گوارش موجب می شود تا احساس تهوع و استفراغ به سراغ فرد بیاید.

یبوست یا اسهال: تغییرات ایجاد شده در سیستم گوارش و الگوی دفع همچون یبوست یا اسهال ممکن است با نفخ شکم رابطه داشته باشد و به دلیل تغییر در عملکرد دستگاه گوارش هم رخ می دهد.

 

علت باد شکم زیاد

چند علت عمده و مهم برای تجمع گاز در دستگاه گوارش و نفخ زیاد شکم عبارتند از:

فروبردن هوا از طریق دهان: هنگام خوردن غذا و باز کردن دهان، معمولا مقداری اکسیژن همراه با نیتروژن وارد دستگاه گوارش می شود. در صورتیکه مقداری هوا بیشتر از میزان معمول باشد، باعث جمع شدن گاز در معده ها و روده ها می شود به طوریکه سبب ایجاد نفخ و آروغ زدن نیز می شود. از انجام کارهایی که باعث ورود مقدار زیادی هوا به معده شما می شود، اکیدا خودداری کنید. مثل: جویدن آدامس، سیگار کشیدن، خوردن نوشابه های گازدار، با سرعت غذا خوردن یا نوشیدن.

تجزیه غذا: نوع تغذیه تاثیر بسزایی بر ایجاد نفخ شکم دارد. مواد کربوهیدرات بیشتر از چربی ها و پروتئین ها هنگام هضم شدن، گاز تولید می کنند. اگرچه پروتئین ها به طور کلی میزان کمتری گاز ایجاد می کنند، می توانند باعث بوی شدیدتر در بدن شوند.

 

برخی از مواد غذایی که باعث تشدید بوی گازهای معده می شوند، عبارتند از:

• مصرف زیاد از حد نمک
• لوبیا
• کلم
• غلات کامل
• شیر و محصولات لبنی
• گلابی
• گندم
• سبوس جو دوسر
• نخود فرنگی
• ذرت
• عدس
• آلو
• غذاهای حاوی فروکتوز یا سوربیتول (مانند آب میوه‌ها و آب‌نبات‌های بدون قند)
• غذاهای فرآوری‌شده

هضم این مواد غذایی نیازمند زمان بیشتری است و به همین دلیل ممکن است باعث ایجاد بوی نامطبوع شود. برخی از این غذاها به راحتی در روده کوچک هضم نمی شوند و به طور مستقیم وارد روده بزرگ می شوند. هنگامیکه غذا وارد روده بزرگ می شود، باکتری های روده شروع به فعالیت می کنند تا غذا هضم شود. به همین دلیل گاز تولید می کنند. این گازها منجر به ایجاد نفخ در شکم می شود. البته توجه داشته باشید، همه غذاها به یک اندازه در بدن افراد گاز تولید نمی کنند.

مصرف برخی داروها:

خوردن برخی داروها ممکن است منجر به ایجاد نفخ شود. مخصوصا آنتی بیوتیک ها با اختلال در تعادل باکتری های روده و همچنین مکمل های آهن با تحریک معده و روده و داروهای ضد افسردگی با تحت تاثیر قراردادن دستگاه گوارش می توانند گاز تولید کنند. اگر بعد از مصرف دارویی خاص متوجه نفخ شکم خود شدید، حتما موضوع را با پزشک معالج در میان بگذارید.

استرس و اضطراب:

هنگامیکه دچار استرس و نارارحتی هستید، عملکرد طبیعی دستگاه گوارش شما تحت تاثیر قرار می گیرد و نفخ شکم ایجاد می شود. این عوامل با تاثیر بر سیستم عصبی خود مختار، ممکن است حرکات روده ای را افزایش یا کاهش دهند و تولید گاز را بیشتر کنند. برای مدریت استرس و اضطراب از تمرینات ورزشی مانند یوگا و مدیتیشن و سایر تمرینات تنفسی کمک بگیرید.

 

 

نتیجه گیری:

برای جلوگیری از نفخ معده، هنگام غذا خوردن دهان خود را ببندید تا از ورود هوا به معده جلوگیری کرده باشید. همچنین جویدن آدامس و سیگار کشیدن خودداری فرمایید تا میزان هوای کمتری وارد معده شما شود. از خوردن غذاهایی که باعث می شود تا گازهای تجمعی بیشتر شوند مانند ذرت، عدس و یا غذاهای فرآوری شده خودداری فرمایید.